Wat zijn antioxidanten en waarom zijn ze zo goed voor ons?

Antioxidanten zijn stoffen die schade aan cellen, veroorzaakt door vrije radicalen, instabiele moleculen die het lichaam produceert als reactie op omgevings- en andere druk, kunnen voorkomen of vertragen. De bronnen van antioxidanten kunnen natuurlijk of kunstmatig zijn, zoals quercetine. Van bepaalde plantaardige voedingsmiddelen wordt gedacht dat ze rijk zijn aan antioxidanten. Plantaardige antioxidanten zijn een soort fytonutriënten, oftewel plantaardige nutriënten.

Het lichaam produceert ook enkele antioxidanten, ook wel endogene antioxidanten genoemd. Antioxidanten die van buiten het lichaam komen, worden exogeen genoemd. Vrije radicalen zijn afvalstoffen die door cellen worden geproduceerd wanneer het lichaam voedsel verwerkt en op de omgeving reageert. Als het lichaam vrije radicalen niet efficiënt kan verwerken en verwijderen, kan oxidatieve stress het gevolg zijn. Dit kan schade toebrengen aan cellen en lichaamsfuncties. 

Factoren die de productie van vrije radicalen in het lichaam verhogen, kunnen van binnenuit komen, zoals ontstekingen, of van buitenaf, bijvoorbeeld vervuiling, blootstelling aan UV-straling en sigarettenrook. Oxidatieve stress is in verband gebracht met hartaandoeningen, kanker, artritis, beroertes, aandoeningen van de luchtwegen, immuundeficiëntie, emfyseem, de ziekte van Parkinson en andere inflammatoire of ischemische aandoeningen. Van antioxidanten wordt gezegd dat ze helpen bij het neutraliseren van vrije radicalen in ons lichaam, en men denkt dat dit de algehele gezondheid bevordert.

Antioxidanten kunnen beschermen tegen de celbeschadiging die vrije radicalen veroorzaken, ook wel oxidatieve stress genoemd. Activiteiten en processen die tot oxidatieve stress kunnen leiden, zijn onder meer:

– overmatige lichaamsbeweging

– weefseltrauma, als gevolg van ontsteking en letsel

– consumptie van bepaalde voedingsmiddelen, met name geraffineerde en bewerkte voedingsmiddelen, transvetten, kunstmatige zoetstoffen en bepaalde kleurstoffen en additieven

– roken

– milieuvervuiling

– straling

– blootstelling aan chemicaliën, zoals pesticiden en medicijnen, inclusief chemotherapie

en industriële oplosmiddelen

– ozon

Dergelijke activiteiten en blootstellingen kunnen leiden tot celbeschadiging. Dit kan op zijn beurt leiden tot:

– een overmatige afgifte van vrije ijzer- of koperionen

– een activering van fagocyten, een type witte bloedcel die een rol speelt bij het bestrijden van infecties

– een toename van enzymen die vrije radicalen genereren

– een verstoring van elektronentransportketens

De schade veroorzaakt door oxidatieve stress is in verband gebracht met kanker, atherosclerose en verlies van gezichtsvermogen. Er wordt gedacht dat de vrije radicalen veranderingen in de cellen veroorzaken die tot deze en mogelijk andere aandoeningen leiden.

De volgende tips kunnen helpen om jouw inname van antioxidanten te verhogen:

– Voeg elke keer dat je eet wat fruit of groente toe, inclusief maaltijden en snacks.

– Drink elke dag een kopje groene of matcha-thee.

– Kijk naar de kleuren op je bord. Als jouw voedsel overwegend bruin of beige is, is het gehalte aan antioxidanten waarschijnlijk laag. Voeg voedingsmiddelen toe met rijke kleuren, zoals boerenkool, bieten en bessen.

– Gebruik kurkuma, komijn, oregano, gember, kruidnagel en kaneel om de smaak en het antioxidant gehalte van jouw maaltijden op te schroeven.

– Eet snacks als noten, zaden, vooral paranoten, zonnebloempitten en gedroogd fruit, maar kies die zonder toegevoegde suiker of zout.

Zoals gezegd zijn vrije radicalen zijn in verband gebracht met een reeks ziekten, waaronder hartaandoeningen, kanker en verlies van gezichtsvermogen, maar dit betekent niet dat een verhoogde inname van antioxidanten deze ziekten zal voorkomen. 

Het consumeren van fruit en groenten is in verband gebracht met een lager aantal chronische ziekten en antioxidanten kunnen een rol spelen. Het is echter onwaarschijnlijk dat het consumeren van toegevoegde antioxidanten, vooral in bewerkte voedingsmiddelen, significante voordelen zal opleveren.